Inleiding strategische pijler Innovatie
Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel, zowel in de veredeling en zaadtechnologie als in datamanagement en robotisering, waar de Plantumdag 2023 uitgebreid aandacht voor had. Ook de geopolitieke ontwikkelingen, het thema van Plantumdag 2022, vragen een alerte business-strategie en sectororganisatie.
Continue innovatie is een basis van de sector en een noodzaak voor de toekomst van bedrijven. Binnen Plantum worden de thema’s binnen de pijler Innovatie vooral behartigd door vier hoofdcommissies:
- Biodiversiteit (toegang tot genetische bronnen).
- Onderzoek (publiek-private programma’s, fiscale zaken en opleidingen).
- Veredelingsmethoden (‘new genomic techniques’, transgene GGOs).
- Intellectueel Eigendom (kwekersrecht en octrooien).
Discussies rond deze vier thema’s zijn vaak met elkaar verweven, waardoor het logisch is om deze gezamenlijk te combineren binnen de strategische pijler Innovatie.
Innovatie speelt ook bij de strategische pijlers Duurzaamheid en Markten een rol. Waar nodig en nuttig worden bruggen geslagen.
2023 – 2024
Het werk op het gebied van genetische bronnen is in het afgelopen jaar voortgezet, zowel in Nederland als in Europa via Euroseeds en mondiaal via ISF. Met het vertrek van Anke van den Hurk heeft de hoofdcommissie Biodiversiteit begin 2024 de taken verdeeld onder coördinatie van de voorzitter. Vanuit het bureau nam Niels Louwaars de honneurs waar op dit voor hem niet onbekende terrein. Hij was op dit onderwerp jaren eerder ook actief. Mede daardoor is hij uitgenodigd om te spreken in Rome bij het 40-jarig jubileum van de Commission on Genetic Resources. In mei 2024 is Ivo Gariboldi bij Plantum aangesteld als verantwoordelijke voor het dossier. Hij wordt grondig ingewerkt op dit complexe onderwerp, zowel wat betreft inhoud als netwerk.
Inhoudelijk is een belangrijke stap gezet voor de verbetering van de International Treaty. De uitbreiding van Annex 1 naar meer of alle gewassen ligt daarbij expliciet op tafel, iets waar we ons al jaren hard voor maken. Echter, de co-chairs, die aanwezig waren bij het ISF World Seed Congress in mei, gaven aan dat zij koersen op één voorstel waarin ook Digital Sequence information (DSI) en een betalingsmechanisme geregeld moeten worden. Via ISF houden we nauw contact met dit proces en haar voorzitters. DSI is ook een belangrijk punt in de voorbereidingen voor de Conference of Parties van de CBD, die in oktober 2024 plaatsvinden.
Er is een voorzitterswissel geweest in de ITPGRFA*-werkgroep over Farmers’ Rights. Dit belooft een verbetering voor het contact met dit proces, dat ook verband houdt met intellectueel eigendom op plantmateriaal. Het afgelopen jaar kwam de Intergovernmental Committee on Genetic Resources, Traditional Knowledge and Folklore van de World Intellectual Property Organization (WIPO) vrij plotseling met een uitkomst, waarbij bij octrooiaanvragen de oorsprong van materiaal en traditionele kennis aangegeven moeten worden. Het is nog niet duidelijk hoe de octrooibureaus dit gaan implementeren.
Er was daarnaast goed contact met het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN), dat na vele jaren een financiële uitbreiding kreeg van het ministerie.
* International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture
2024-2025
Het komend jaar zou wel eens bepalend kunnen zijn voor belangrijke beleidsaspecten rond genetische bronnen. Of de komende Conference of Parties (COP) van de Convention on Biological Diversity (CBD) tot een verduidelijking komt over wat DSI is en hoe het Multilaterale Mechanisme (MLM) eruit gaat zien, is nog niet duidelijk – ook niet of het versterken van het Multilaterale Systeem (MLS) van de Treaty een algemene goedkeuring gaat krijgen. Duidelijk is wel waar de lobbyactiviteiten zich, in nauwe samenwerking met ISF, op zullen richten: het voorkomen van Tracking and Tracing, en het krijgen van een werkbaar en eerlijk betalingsmechanisme.
Wat betreft Farmers’ Rights is het doel om het Kwekersrecht volledig in stand te houden en ook bij andere aspecten van Farmers’ Rights werkbaarheid en ‘legal certainty’ voorop te stellen. Plantum zal weer heel zichtbaar zijn in deze discussies, die essentieel zijn voor de sector. De leidende rol, die Plantum 20 jaar heeft gespeeld, ligt nu echter bij ISF. LNV organiseert een ‘NL-Paviljoen’ voor de COP16 van de CBD in Colombia. Plantum overweegt of het functioneel is om daar aanwezig te zijn.
Plantum zal het komend jaar expliciet werken aan de communicatie met de leden over dit onderwerp. Er komt een themamiddag over hoe om te gaan met rechten van landen op micro-organismen en met name ziekteverwekkers van planten, gebaseerd op de CBD en het Nagoya Protocol. Als complicerende factor blijkt dat rechten vaak ook gebaseerd zijn op additionele nationale wetgeving. Bedrijven moeten zich realiseren dat het importeren van ziekteverwekkers voor biotoetsen ook juridische gevolgen kan hebben. Plantum zal de leden daarnaast via verschillende kanalen informeren over de agenda en uitkomsten van de internationale onderhandelingen.
Naast deze zaken zal ook de uitbreiding van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) aandacht vragen van de sector.
2023 - 2024
Het afgelopen jaar is veel gebeurd op het gebied van New Genomic Techniques (NGTs) in Europa. De Europese Raad van Lidstaten heeft onder het voorzitterschap van Spanje (juli – december 2023) en België (januari – juni 2024) veelvuldig vergaderd over het voorstel van de Europese Commissie om tot een gezamenlijk standpunt te komen. Ondanks de vele vergaderingen is er helaas nog geen standpunt vanuit de Raad. Het Europees Parlement heeft wél een (overwegend positief) standpunt ingenomen na een plenaire stemming op 7 februari. Dat is positief hoewel er ook zaken in het standpunt staan die het toekomstig gebruik van de technieken complex maken. Het is dus wachten op een standpunt vanuit de Europese Raad voordat er verdere voortgang kan worden gemaakt op dit dossier. Het is onduidelijk of onder de huidige voorzitter Hongarije (juli – december 2024) wel een gezamenlijk standpunt gevonden gaat worden. De tijd zal het leren.
2024-2025
Hoewel de urgentie in Brussel helaas afgenomen lijkt te zijn, zal Plantum uiteraard verschillende scenario’s en opties blijven analyseren en gevraagd en ongevraagd de betrokken stakeholders en beleidsmakers van informatie blijven voorzien, in het bijzonder het ministerie van LVVN en de nieuwe Tweede Kamer.
2023-2024
Er lag het afgelopen jaar een sterkere focus van de hoofdcommissie Onderzoek op meer contact met relevante hogescholen, zowel voor toekomstige onderzoekssamenwerkingen als voor contact met potentieel nieuw talent in de sector.
Ook was dit het jaar waarin CropXR van start ging. Plantum was nauw betrokken bij de opbouw van de governance van dit veelomvattende programma. De verdere financiering vanuit het Groeifonds lijkt de bezuinigingsoperatie van het nieuwe kabinet niet overleefd te hebben, maar de verwachting is dat dit lopende programma’s niet zal beïnvloeden.
Wageningen Research heeft – mede op aandringen en medefinanciering van Plantum – de belangrijke stap gezet om een onderzoeker aan te trekken voor zaadonderzoek. Het is van belang dat op dit belangrijke onderwerp naast fundamenteel, ook op strategisch niveau onderzoekscapaciteit in stand blijft.
Er is veel aandacht geweest voor de Topsector. Er zijn brede beleidsdiscussies gevoerd om dit deel van het onderzoeksbeleid aan te pakken, dat lijkt nu van de baan te zijn.
2024 - 2025
In 2023 heeft een evaluatie plaatsgevonden van de Innovatiebox en de MIT-regeling. Deze evaluatie moet nog behandeld worden in de Tweede Kamer. Aangezien beide regelingen zeer relevant zijn voor onze sector, zal Plantum het belang daarvan duidelijk maken naar politici.
In 2024 wordt de WBSO-regeling geëvalueerd. Ook deze regeling is van groot belang voor de leden. De hoofdcommissie Onderzoek zal input voorbereiden ten behoeve van de evaluatie en op dit onderwerp en nauw samenwerken met partners, zoals VNO-NCW.
De publiek private samenwerking in onderzoek via de Topsectoren en de Plantum-betrokkenheid bij CropXR blijven de nodige aandacht krijgen. Met het onderwijs, via Groenpact en specifiek ook de onderzoeksprogramma’s van het HBO, verstevigen we de contacten.
2023-2024
De discussies over octrooien zijn weer in volle hevigheid losgebarsten. Een aanjager daarvan was enerzijds het omzeilen van de octrooien op ‘natuurlijke eigenschappen’ (producten van wezenlijk biologische methoden) en anderzijds de positie van het Europese Parlement in de discussies over New Genomic Techniques (NGTs). Het Parlement maakte een verbod op octrooieerbaarheid van producten van NGTs conditioneel voor de versoepeling van de GGO wetgeving. Binnen Plantum is gediscussieerd of de bestaande octrooipositie aangepast zou moeten worden. Na gebrek aan consensus hierover in de hoofdcommissie Intellectueel Eigendom heeft het algemeen bestuur de positie van de meerderheid van de hoofdcommissie, dat die aanpassing niet nodig is, herbevestigd. Binnen Euroseeds heeft de discussie wel geleid tot aanpassing van het bestaande pro-octrooieerbaarheid standpunt. Een nieuwe tekst is geformuleerd waarin gesteld wordt dat de sector verdeeld is over de basisvraag of planteneigenschappen geoctrooieerd moeten kunnen worden, en dat verschillende methoden om de rechten op octrooien te beperken, zoals licensing-platforms en beperkte kwekersvrijstelling, het waard zijn om na te streven.
Daarnaast heeft de hoofdcommissie Intellectueel Eigendom uitgebreid gesproken over verschillende aspecten van het Kwekersrecht en input geleverd aan Euroseeds, ISF, het EU-kwekersrechtbureau, CPVO in de council en de technische werkgroepen.
2024-2025
De Europese Commissie komt in 2025 met een studie over de impact van octrooien op planten op de plantenveredeling. Het is belangrijk dit rapport goed te duiden en zo nodig van commentaar te voorzien. Het is ook nodig om nieuwe Kamerleden en Europarlementariërs te voorzien van de nodige kennis op dit onderwerp aangezien het uitgebreid op tafel zal komen. Daarnaast is het van belang om de evaluatie van het Communautair Kwekersrecht in de EU nauwkeurig te volgen en waar mogelijk invloed uit te oefenen op de rapportage of de discussie die zal volgen na publicatie.
Fulltime zaadtechnologie onderzoeker WR
Mede door het ‘Seeds for the Future’* initiatief heeft Wageningen Research (WR) weer een fulltime zaadtechnologie-onderzoeker aangesteld. Hiermee is continuïteit van het zaadtechnologisch/fysiologisch onderzoek bij WR geborgd.
Gezamenlijke belangenbehartiging
Samen met collega-branches hebben we de gezamenlijke belangenbehartiging sterk geïntensiveerd. Dit resulteerde in succesvolle activiteiten en campagnes, zoals het EU Plantdebat, ‘Groene Kracht Vooruit’ en ‘Ruimte voor de Akker’.