Gezondheidsraad-advies “omwonenden”: intensiveer verduurzaming gewasbescherming

Op verzoek van de ministeries van LNV, VWS en IenW heeft de Gezondheidsraad een “Vervolgadvies gewasbescherming en omwonenden” uitgebracht. De Gezondheidsraad concludeert dat vooralsnog onzeker is in hoeverre de (extra) blootstelling aan chemische gewasbeschermingsmiddelen die telers, hun gezinnen en omwonenden in ons land ondervinden door hun werk of vanuit de woonomgeving, resulteert in een hoger gezondheidsrisico.

Weliswaar wordt er in internationale wetenschappelijk literatuur verband gelegd tussen de blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen en het risico op Parkinson en ontwikkelingsstoornissen bij jonge kinderen. Maar deze bevindingen laten zich niet direct vertalen naar de Nederlandse situatie, waar agrarische praktijken, landinrichting, huisvesting etc. heel anders kunnen zijn. Daarbij zijn er in Nederland géén indicaties dat blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen tot acute vergiftigingen of lange termijn substantiële gezondheidseffecten leiden. In een verkennend nationaal onderzoek in 2018 werd zelfs vastgesteld dat de gezondheid van omwonenden nabij agrarische percelen beter was dan verder weg. Ook hieruit kunnen echter geen algemene, vergaande conclusies worden getrokken.

De Gezondheidsraad concludeert daarom dat het onzeker is of omwonenden een hoger gezondheidsrisico lopen en adviseert het voorzorgsbeginsel toe te passen.

Toepassing voorzorgsbeginsel
De Gezondheidsraad adviseert:

1. het voorzorgsbeginsel toe te passen en de inzet op verduurzaming van gewasbescherming voort te zetten en te intensiveren;
2. nader gezondheidsonderzoek uit te laten voeren;
3. gebruik van en blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen beter te monitoren;
4. in de EU in te zetten op verbetering van de toelatingsprocedure;
5. samenwerking tussen belanghebbende partijen te stimuleren.

Uitvoeringsprogramma gewasbescherming 2030
De ministers Van Rijn en Schouten geven in een brief aan de Tweede Kamer aan de aanbevelingen van de Gezondheidsraad ter harte te nemen en er voor een groot deel ook al mee aan de slag te zijn. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor het Uitvoeringsprogramma bij de Toekomstvisie gewasbescherming 2030. In die Toekomstvisie heeft het kabinet een fundamentele omslag neergezet naar een andere manier van landbouw en gewasbescherming, op basis van weerbare planten en teeltsystemen.  Momenteel wordt de Toekomstvisie met alle betrokken stakeholders, waaronder ook Plantum, uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma. Plantum ondersteunt verduurzaming van de gewasbescherming
Met uitgangsmateriaal staan wij aan de basis van gezonde teelten en duurzame gewasbescherming. Plantum-bedrijven dragen met name bij aan verduurzaming van de gewasbescherming door veredeling op (nog meer) ‘weerbare rassen’ en het leveren van gezonde  en sterke zaden, bollen, knollen en jonge planten. Om dat te kunnen (blijven) doen, zullen overheid en andere partijen ons wel moeten ondersteunen, bijvoorbeeld door het toegankelijk maken van nieuwe veredelingsmethoden, ondersteunend innovatiebeleid en het mede zorgen dat er voldoende middelen en maatregelen beschikbaar zijn, of komen, om het ‘weerbare’ uitgangsmateriaal te produceren. 

Plantum benadrukt daarbij wel regelmatig dat het jaar 2030, zeker bezien vanuit veredeling, wel erg ambitieus is om zo’n fundamentele omslag in de land- en tuinbouw en de gewasbescherming te realiseren. Overigens wordt dit ook wel erkend door de overheid, citaat uit de Kamerbrief: “De omslag die hiervoor nodig is in ons landbouwsysteem moet niet onderschat worden. De inzet van vele partijen is nodig en er zijn geen gemakkelijke oplossingen voor de korte termijn voorhanden.”

Tijdpad en meer informatie
Het concept-uitvoeringsprogramma is al diverse malen in de Hoofdcommissie gewasbescherming en milieu besproken. Deze zomer krijgen stakeholders nog gelegenheid voor een verdere achterbanraadpleging. Minister Schouten zet in op versturing van het programma naar de Tweede Kamer in september 2020.

Meer informatie:

• https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2020/06/29/vervolgadvies-gewasbescherming-en-omwonenden/vervolgadvies-gewasbescherming-en-omwonenden.pdf
• https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2020/06/30/kamerbrief-over-aanbieding-gezondheidsraadsadvies-gewasbescherming-en-omwonenden/kamerbrief-over-aanbieding-gezondheidsraadsadvies-gewasbescherming-en-omwonenden.pdf
• https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bestrijdingsmiddelen/documenten/publicaties/2019/04/16/toekomstvisie-gewasbescherming-2030-naar-weerbare-planten-en-teeltsystemen