Voorstel nieuwe EU regels voor rassen

Sinds najaar 2019 is er door de Europese Commissie gewerkt aan een herziening van de zogenaamde richtlijnen voor het in de handel brengen van zaden van diverse landbouwgewassen, groentezaden en groenteplanten, sierteeltgewassen en fruit en wijnstokken. In de eerste week van juli heeft de Europese Commissie de voorstellen gepresenteerd die het uitgangspunt vormen voor de onderhandelingen tussen de Europese Commissie, de Europese Raad en het Europees Parlement, de zogenaamde triloog. Het voorstel is om de regels in de verordening drie jaar na het publiceren van de definitieve versie in te laten gaan en enkele aspecten de jaren daarna.

Plantum is sinds het begin betrokken geweest bij het proces, samen met Euroseeds en zelfstandig, met name voor sierteeltgewassen. In dit nieuwsbericht leest u onze eerste indruk van het voorstel van de Europese Commissie. In het voorstel worden meerdere bestaande richtlijnen samengevoegd in een enkele verordening. Een verordening geeft minder ruimte voor nationale interpretatie dan die richtlijnen.

Identiteit, kwaliteit en plantgezondheid
Plantum heeft er vanaf het begin op aangedrongen de waarde van de huidige regels overeind te houden. Er was voor wat ons betreft geen wijziging nodig. Nu er toch een nieuw voorstel ligt, is het goed daarin te lezen dat de Europese Commissie de basiswaarden van de huidige regelgeving onderkent: identiteit, kwaliteit en plantgezondheid van uitgangsmateriaal van alle rassen die binnen de EU verhandeld worden.

Sierteelt uitgezonderd
Een belangrijk positief resultaat dat Plantum heeft bereikt, is dat de sierteelt uitgezonderd wordt van de verplichtingen die voortkomen uit de nieuwe verordening. Dus net als nu geen verplichte rassenregistratie. Dit was bij voorbaat niet vanzelfsprekend omdat het beeld van de sierteeltsector is dat er op duurzaamheid veel te winnen is. Wij hebben echter kunnen motiveren dat het opleggen van duurzaamheidseisen bij de rassenregistratie voor sierteeltgewassen meer schade doet aan duurzaamheid dan een bijdrage daaraan levert. De kern van de argumentatie is het zeer kleine areaal sierteelt in de EU (0,08% van het totaal landbouwareaal in de EU) en de enorme diversiteit aan rassen (meer dan 100.000). Het verplichten van officiële registratie zou zoveel kosten met zich meebrengen dat de diversiteit daar onherstelbare schade door zou oplopen. Intussen zijn bedrijven in de sierteelt hard bezig om verduurzaming op alle vlakken te realiseren.

(Duurzaamheids-) CGO voor groenten en fruit
Een resultaat waar we minder blij mee zijn is de introductie van Cultuur en Gebruikswaarde Onderzoek (CGO) met duurzaamheidsaspecten voor groente- en fruitgewassen. Wij zien dat er zoveel marktsegmenten zijn voor groenten en fruit dat een CGO niet te standaardiseren is en onnodig kosten met zich meebrengt in een toch al prijzige rassenregistratie. De Europese Commissie heeft de bezwaren wel gehoord, maar legt deze naast zich neer. Zij zijn van mening dat CGO nodig is om een verdere verduurzaming van de teelt te bereiken. Wel onderkent de Europese Commissie dat het CGO er anders uit zal zien dan wat gebruikelijk is in de landbouwgewassen. Dat betekent bijvoorbeeld dat bedrijven zelf de proeven kan doen. Hoe dat 'onder officiële supervisie' moet worden uitgevoerd is vooralsnog niet duidelijk. Ook of dit toegang tot de markt gaat beperken of dat het 'slechts' een informatieverplichting is.

Zelfcertificering voor alle gewassen
De Europese Commissie stelt voor dat professionele bedrijven voor alle gewassen gebruik moeten kunnen maken van zelfcertificering. Voor veel gewassen met name in de landbouw en in het fruit is certificering tot nu toe verplicht vanuit een nationale autoriteit. Zelfcertificering wordt mogelijk, nog steeds onder accreditatie vanuit de nationale autoriteiten. Dit kan ingrijpende gevolgen hebben voor de manier waarop onze keuringsdiensten en bedrijven werken.

Heterogeen materiaal, rootstocks
De verordening bepaalt dat enkel geregistreerde rassen verhandeld mogen worden in de Europese Unie. Een aantal categorieën wordt uitgezonderd van deze regel, zoals onderstammen en ook heterogeen materiaal. De manier van registratie van heterogeen materiaal is zoals die wordt toegepast vanuit de verordening voor biologische productie. Wij hebben er voor gepleit heterogeen materiaal niet toe te staan voor gewassen die ook binnen de rasdefinities al heterogeniteit vertonen, zoals grassen en klavers. Daar wordt op het eerste gezicht nu geen rekening mee gehouden.

Verkoop aan eindgebruiker, uitwisseling tussen hobbyisten en tussen boeren
De verordening introduceert lagere eisen aan uitgangsmateriaal bedoeld voor eindgebruikers, zoals amateurtuinders. Ook de uitwisseling om niet tussen amateurs onderling en zelfs tussen boeren onderling wordt tot op zekere hoogte toegestaan. Plantum is zeer geïnteresseerd in de vraag hoever dit toegestaan zal worden en zet in op het minimaliseren van negatieve impact op de marktpositie van professionele aanbieders van zaden, pootgoed en jonge planten. De negatieve impact kan zitten in schending van het kwekersrecht maar ook plantgezondheid die te lijden kan hebben van het uitwisselen van ziek materiaal door amateurs of boeren onderling.

Details, details, details
De verordening pakt een aantal richtlijnen voor het in de handel brengen van uitgangsmateriaal samen. De komende tijd zal Plantum met leden proberen de nieuwe regels te doorgronden en nagaan of deze in de praktijk toepasbaar zijn voor alle categorieën uitgangsmateriaal. Daarbij zullen we ook contact houden met de keuringsdiensten en het ministerie van LNV om te kijken hoe we kunnen omgaan met de regels of verbeterpunten kunnen aandragen.

Ingangsdatum
Voordat de regels ingaan moet eerst onderhandeld worden over de exacte inhoud van de verordening in de triloog. De komende maanden zal die onderhandeling vorm krijgen. Plantum zet in via de Europese Raad en het Europees Parlement om de scherpe kantjes uit het voorstel te verzachten of weg te nemen. Wanneer de onderhandelingen slagen en er een definitieve versie van de verordening gepubliceerd wordt, zal de regelgeving drie jaar later ingaan. De invoering van CGO voor groente- en fruitgewassen zal nog twee jaar later zijn.

Het complete voorstel van de Europese Commissie is hier te vinden.